Welke houtsoorten worden er gebruikt bij het maken van een gitaar en heeft dit invloed op de klank van de gitaar? Een logische vraag, waar veel gitaarliefhebbers mee rondlopen. Als je even in een muziekwinkel rondloopt ontdek je al snel dat er verschillende houtsoorten gebruikt worden voor gitaren.
Elke houtsoort heeft zijn eigen kenmerken en uiterlijk. Je kunt een gitaar uitkiezen omdat je de houtsoort mooi vindt, maar het gebruikte hout is ook van invloed op de uiteindelijke klank. Als je op zoek bent naar een specifiek geluid is het dus belangrijk om op de houtsoort te letten.
Zowel de akoestische gitaar als de elektrische gitaar worden gemaakt van hout. Bij een akoestische gitaar is het hout vaak nog te zien, omdat het wordt afgewerkt met een transparante laklaag. Veel elektrische gitaren worden afgewerkt met een prachtige kleurlak, waardoor het hout niet meer zichtbaar is, maar het is nog steeds van invloed op de klank van het instrument.
Er zijn veel verschillende houtsoorten die voor de productie van gitaren gebruikt worden. De ene houtsoort is duurder dan de ander, dit zie je terug op het prijskaartje aan de gitaar. In deze blog neem ik je mee in de wondere wereld van de houtsoorten en hun effect op jouw gitaar.
Houtsoorten akoestische gitaar
De akoestische gitaar dankt zijn klank voor het grootste deel aan de gebruikte houtsoorten. Vurenhout, esdoorn en mahonie worden veel gebruikt. Voor het maken van de klankkast wordt hardhout gebruikt. Dit is steviger en zorgt voor een diepe toon. Voor het klankblad wordt juist een zachtere houtsoort gekozen, zodat de klank niet te schel wordt.
De zijkant en het achterblad worden daarom vaak gemaakt van hardhoutsoorten, zoals palissander, esdoorn, notenhout of beukenhout. De hals heeft ook een bepaalde stevigheid nodig. Mahonie of ceder hout zijn hiervoor mooie houtsoorten.
Het bovenblad is een belangrijk onderdeel, wat betreft de klank. Een kwalitatief hoogwaardige gitaar heeft een bovenblad van knoestvrij, kwartiers gezaagd, gespiegeld en goed uitgewerkt dennen- of sparrenhout.
Eigenschappen van houtsoorten bij de akoestische gitaar
Ben je een wat verder gevorderde gitarist, dan heb je waarschijnlijk een uitgesproken smaak ontwikkeld. Je weet precies welk gitaargeluid je wilt horen. Hou je van een warm en rond gitaargeluid of zoek je vooral een gitaar waarmee je een spetterende solo kunt geven die vol in de hoge tonen zit?
Afhankelijk van je wensen kun je de houtsoort kiezen die past bij wat jij wilt. De houtsoorten die gebruikt worden voor de klankkast en het bovenblad van een akoestische gitaar geven een gitaar karakter. Of dit karakter bij je past hangt af van jouw smaak.
Veel gitaarbouwers gebruiken bepaalde combinaties. Een vurenhout bovenblad met een palissander achter- en zijkant is zo’n combinatie. Deze zien we terug bij vooraanstaande merken, zoals Martin en Gibson. Een sparren bovenkant met mahonie achterkant en zijkanten is ook een populaire combinatie.
Welke houtsoort past bij jou?
Hieronder een overzicht van de meest gebruikte houtsoorten en hun eigenschappen:
Mahonie:
Mahonie wordt bij de akoestische gitaar veel gebruikt voor de hals. Ook het achter- en zijblad wordt vaak van deze houtsoort gemaakt. Dit materiaal is iets minder stug en wat lichter dan esdoorn. Daarnaast heeft mahoniehout een prachtige donkere, natuurlijke kleur. Dat geeft een mooi contrast met een licht bovenblad, van esdoorn of sparrenhout.
Mahonie hout komt over het algemeen uit Zuid-Amerika, Midden-Amerika en Mexico. Het is een veelgebruikte houtsoort bij Gibson, onder andere voor de Les Pauls. Mahoniehout geeft een warme, volle klank met veel sustain.
Palissander:
Palissander is een luxe houtsoort. De Engelse term is Rosewood. Deze edele houtsoort komt oorspronkelijk uit Brazilië en wordt ook wel Rio palissander genoemd. Het is een tropische houtsoort waar niet heel makkelijk aan te komen is. Er zijn meerdere soorten die worden erkend als palissander, maar lang niet alle soorten leveren bruikbaar hout.
Palissanderhout wordt vaak gebruikt voor de toets. Dit is het gedeelte op de gitaarhals, waar de fretten zitten. Door de warme en volle klank wordt deze houtsoort ook gebruikt voor de klankkast.
Cederhout:
Cederhout is een houtsoort die afkomstig is uit Canada. Het wordt vaak gebruikt als bovenblad voor de gitaar, omdat het een mooi warm geluid geeft, met voldoende laag en een vrij directe respons. Er zit voldoende hoog is, maar wil je meer dan kun je beter kiezen voor sparrenhout. Cederhout vinden we vaak terug op Spaanse gitaren.
Sparrenhout:
Sparrenhout is uitermate geschikt als houtsoort voor het bovenblad van de gitaar. Het geeft wat meer volume en hoog dan een cederhouten bovenblad. Deze houtsoort wordt vaak gebruikt in combinatie met palissander, zeker op de wat luxere gitaren.
Sparrenhout is er in verschillende soorten, afhankelijk van de herkomst. Zo kan sparrenhout uit Canada, Amerika en Europa komen. De beste houtsoort heeft een regelmatige houtnerf, hoe fijner de nerf hoe mooier de klank. Daarom komst het beste sparrenhout uit koudere streken, waar de spar langzaam groeit en daardoor dunnere jaarringen heeft. Sparrenhout wordt ook wel omschreven als fichte of spruce.
Esdoorn:
Esdoorn komt voornamelijk uit Amerika. Deze sterke en vrij zware houtsoort wordt vooral gebruikt voor het maken van gitaarhalzen. Er zijn verschillende soorten esdoorn, met allemaal hun eigen uiterlijk. Ook op de toets wordt het vaak gebruikt, omdat het een helder geluid geeft. Deze houtsoort wordt minder gebruikt voor de klankkast. Niet alleen omdat het een behoorlijk gewicht heeft, maar ook omdat het een kil en vrij direct geluid geeft.
Kersenhout:
Amerikaans kersenhout is een geschikte houtsoort voor het maken van klankkasten. Qua geluid zit het tussen esdoorn en mahonie in. De klank is minder kil dan esdoorn, maar niet zo warm als mahonie.
Elzenhout:
Elzenhout is een van de populairste houtsoorten onder gitaarbouwers. Het is een lichtgewicht houtsoort met een neutrale klank. De karaktereigenschappen van elzenhout zijn zeer goed. Er wordt een breed toonbereik gehaald, vooral in midden en laag is deze houtsoort sterk.
Vaak worden Noord Amerikaanse elzen gebruikt voor de body’s van elektrische- en basgitaren.
Bijzondere houtsoorten voor je gitaar
Diverse houtsoorten zijn volop verkrijgbaar, maar er zijn ook houtsoorten die zeldzaam zijn en daardoor zeer kostbaar. Een mooi voorbeeld hiervan is palissander. Vooral Braziliaanse palissander wordt steeds zeldzamer door de intensieve ontbossing. Het is een prachtige houtsoort voor de hals, dankzij het gladde en harde oppervlak.
Als vervanging voor palissander wordt regelmatig Pau ferro gebruikt. Deze houtsoort wordt veel gevonden in Brazilië en Bolivia. Het is een zwaar en niet poreus materiaal, waardoor het makkelijk te bewerken is. Let er wel op dat deze houtsoort een allergische reactie kan geven bij zo’n 15% van de bevolking.
Hoe zeldzamer en bijzonderder een houtsoort is, hoe duurder hij zal zijn. Dit zie je ook terug in het prijskaartje wat aan de gitaar hangt. Mahoniehout is bijvoorbeeld ook een van de wat duurdere houtsoorten. Daardoor is een gitaar van mahonie niet direct geschikt als beginnersgitaar.
Houtsoorten voor beginnersgitaar
Als beginnersgitaar wil je waarschijnlijk niet de duurste gitaar aanschaffen. Dat is logisch. De houtsoort is mede bepalend voor de prijs. Lindehout is een redelijk zachte houtsoort die regelmatig wordt gebruikt op de goedkopere akoestische gitaren. Ook sparrenhout is een goedkopere houtsoort die veel gebruikt wordt voor het bovenblad van beginnersgitaren.
Wil je een akoestische beginnersgitaar? Kies er dan bijvoorbeeld eentje van sparrenhout. Die is prijstechnisch interessanter dan de andere houtsoorten. Zodra je wat verder gevorderd bent, heb je een beter idee wat je van je gitaar verwacht qua klank. Daar kun je dan je volgende gitaar op uitzoeken.
Ik adviseer vaak de Randon en Fender als beginnersgitaren. De Randon is uitgevoerd met een sparren bovenblad, mahonie achter- en zijkant, acacia toets en de achter- en zijkant zijn ook uitgevoerd in mooi donker mahoniehout.
Ook de Fender heeft een sparrenhouten bovenblad met mahonie achter- en zijkanten. De toets is van walnoothout. De hals is gemaakt van nato. Dit is een goedkoper alternatief voor mahonie.
Houtsoort bepalend voor prijs?
De gebruikte houtsoort is mede bepalend voor de uiteindelijke prijs van de gitaar. Als er dure of zeldzame houtsoorten worden gebruikt, zal de gitaar duurder uitvallen. Een kleine vergelijking:
Twee goedkopere akoestische gitaren:
• Randon RG-01; bovenblad sparren, achter- en zijkant mahonie, hals mahonie, toets acacia.
• Fender CD-60; bovenblad sparren, achter- en zijkant mahonie, hals nato, toets walnoot.
Twee duurdere akoestische gitaren:
• Gibson J-45; bovenblad Sitka spar, achter- en zijkant mahonie, hals esdoorn, toets palissander.
• Martind D28; bovenblad Sitka spar, achter- en zijkant Indian rozewood, hals mahonie, toets ebbenhout.
Twee goedkopere elektrische gitaren:
• Epiphone Les Paul (zusje van); body mahonie, hals mahonie, toets Indische laurier.
• Squier Fender Telecaster (zusje van); body elzenhout, hals esdoorn, toets esdoorn.
Drie duurdere elektrische gitaren:
• Gibson Les Paul; body mahonie, topblad esdoorn, hals mahonie, toets palissander.
• Fender Telecaster; body elzenhout, hals esdoorn, toets palissander.
• Paul Reed Smith (PRS) Custom 24; body mahonie, topblad esdoorn, hals esdoorn, toets palissander.
Zoals je ziet worden bij de duurdere gitaren vaak andere, meer exclusieve houtsoorten gebruikt. Daarnaast zal het prijsverschil ook terug te vinden zijn in bewerking van het hout en de uiteindelijke afwerking van de gitaar.
Houtsoorten elektrische gitaar
Een elektrische gitaar van massief hout is veruit het populairst. Er worden ook elektrische gitaren gemaakt met een semi-hollowbody, dat wil zeggen dat er een massief houten blok is gebruikt in het centrum, maar daar omheen is de klankkast hol. Deze gitaren worden ook semi-akoestische gitaren genoemd. Elektrische gitaren met een volledig holle klankkast worden eigenlijk op dezelfde manier gebouwd als een akoestische gitaar. Deze gitaren krijgen vaak de naam jazzgitaar.
Welk hout er voor een elektrische gitaar gebruikt wordt, bepaald de klank. Zware, meer massieve houtsoorten hebben een kleinere interne demping. Hierdoor is de resonantie sterker en krijg je meer sustain. Lichte, zachte houtsoorten hebben een grotere demping, maar geven daardoor ook een milde en warmere toon.
De hals van een elektrische gitaar wordt eigenlijk altijd gemaakt van een hardere houtsoort. Dit biedt je meer sustain, maar nog belangrijker is de stevigheid van het materiaal. De snaren trekken met grote kracht aan het hout. Daarvoor is genoeg stevigheid nodig.
Eigenschappen van houtsoorten bij de elektrische gitaar
Iedere gitarist heeft zijn eigen smaak en zal op zoek zijn naar een bepaalde klank. Let daarom goed op de houtsoort die gebruikt is voor de elektrische gitaar, wanneer je er eentje aan gaat schaffen. De houtsoort vertelt je veel over de klank die je mag verwachten. Bij een elektrische gitaar telt ook het gewicht mee. Sommige houtsoorten zijn duidelijk zwaarder dan anderen. Zoek je een lichtgewicht gitaar, kies dan een lichte houtsoort.
Houtsoorten voor de body van een elektrische gitaar:
Elzenhout: Is een lichtgewicht houtsoort die een mooie, uitgebalanceerde klank geeft.
Essenhout: Heeft een open nerf die erg fraai oogt onder een strakke transparante laklaag, de klank is gebalanceerd.
Lindehout: Geeft een warme klank met sterke mids, het is een lichtgewicht houtsoort.
Limba: Deze houtsoort geeft een zeer warme klank, maar je levert wel wat hoge tonen in. Het is een gemiddelde tot zware houtsoort.
Mahonie: Is een prachtige houtsoort met een zeer warm geluid en geweldige sustain. Een gitaar van deze houtsoort zal gemiddeld tot zwaar uitvallen qua gewicht.
Esdoorn: Een elektrische gitaar van esdoorn zal zeer helder klinken en veel sustain geven.
Populier: Deze hardhout soort is licht van gewicht en geeft een mooi, helder geluid.
Houtsoorten voor de hals van een elektrische gitaar:
Voor de hals van de elektrische gitaar is een stevige houtsoort nodig. Vaak worden hier esdoorn of mahonie gebruikt. Vooral mahonie geeft een zeer warm en vet geluid. Door de hogere dichtheid van esdoorn geeft deze houtsoort een heldere klank met veel sustain. Het is een harde en zeer sterke houtsoort, waardoor hij uitermate geschikt is voor de hals van een elektrische gitaar.
Voor de toets wordt regelmatig een andere houtsoort gebruikt dan voor de hals zelf. Bij een elektrische gitaar is het belangrijk dat je snel en soepel kunt spelen. Daar worden deze houtsoorten dan ook op uitgezocht.
Zoek je een gitaar met een zeer heldere klank en een geweldige sustain? Kies dan voor een toets van esdoorn of ebbenhout. Wil je een meer warme klank, dan is palissander een goede keus. Wil je zowel het warme als het heldere in je sound terughoren? Kies dan voor Pau Ferro, die heeft beide.
Sommige gitaarhalzen worden gemaakt van één stuk hout, maar het komt ook veel voor dat de hals wordt opgebouwd uit twee of meerdere houtsoorten die verlijmd worden. Dit maakt de hals sterker en het geeft de gitaarbouwer meer controle over de uiteindelijke kenmerken van de gitaar. De hardheid van het materiaal speelt een rol, net als de dichtheid van de houtnerven. Het gewicht van de verschillende houtsoorten zorgt ervoor dat de bouwer een mooie, goed gebalanceerde gitaar kan maken.
Waarom is de houtsoort zo belangrijk voor je gitaar?
Het hout waarmee een gitaar gebouwd wordt, noemen we ook wel toonhout. Dit is een mooie benaming, want de houtsoort is bepalend voor de toon. Eigenlijk gaat het hierbij vooral om het materiaal waarvan het bovenblad gemaakt is.
Zowel voor akoestische- als elektrische gitaren is dit belangrijk. De eigenschappen van de houtsoort bepalen de klank en daarmee het karakter van de gitaar. Elke houtsoort heeft een andere hardheid, elasticiteit en gewicht.
Bij de keus voor de houtsoort wordt gekeken naar drie belangrijke eigenschappen van het hout:
Respons: De ene houtsoort reageert sneller op een aangeslagen toon dan de ander. Zo zal een lichte houtsoort een snellere respons geven dan een zware. Hoewel de respons van zware houtsoorten minder is, hebben ze wel een betere sustain.
Sustain: Hoe dichter de houtsoort, hoe langer een toon aan zal houden. Zware houtsoorten geven daarom meer sustain dan de lichtere soorten.
Klankkleur: Afhankelijk van de houtsoort zullen bepaalde tonen domineren en andere toonhoogte achterblijven. Wil je graag de hoge tonen goed horen, dan is een zware houtsoort beter voor jou. Lichte houtsoorten geven hoge tonen minder goed weer, maar zijn wel warmer van klank.
Welke houtsoort kies jij voor je gitaar?
Zoals je hebt kunnen zien is de houtsoort waarvan je gitaar gemaakt is bepalend voor de klank. Nu je weet waar je op moet letten komt het leukste, gitaren uit gaan proberen. Welke gitaar het beste bij jou past is helemaal afhankelijk van smaak. Welke klank klinkt jou goed in de oren? Neem geen overhaaste beslissingen en probeer gerust een aantal verschillende gitaren uit.
Heb je al een fijne gitaar, dan ben je misschien benieuwd van welke houtsoort deze gemaakt is. Je kunt al veel herkennen aan de kleur en tekening in het hout. En nu je weet welke eigenschappen de verschillende houtsoorten hebben, kun je ook daar al veel aan herkennen. Wil je het zeker weten? Vraag het dan aan een specialist. Of type het merk en model uit jouw gitaar in op Google. Je komt vanzelf een productomschrijving tegen, waar al deze gegevens worden vermeld.
Wil je echt een unieke gitaar? Stel dan zelf de gitaar van je dromen samen. Je kunt door een gitaarbouwer je gitaar volledig laten personaliseren en custom made laten bouwen. Daarbij kun je zelf de houtsoorten kiezen die passen bij het geluid en het karakter dat jij zoekt in je gitaar. Uiteraard is dit volledig maatwerk waar wel een prijskaartje aanhangt, maar dan weet je wel zeker dat je een uniek exemplaar hebt.
Ik ben heel benieuwd, welke houtsoort heeft jouw voorkeur? Laat hieronder een reactie achter!
